![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/common/news-page/news-article-page-background-section-xl-1920.png.adapt.crop16x9.320w.png)
Speedhunters™ – ARTYKUŁ SPECJALNY: Poznaj quattro
W tym tygodniu zabieramy was wszystkich z powrotem do szkoły… szkoły quattro.
Need for Speed™ Unbound
![F1 2021 – nagłówek](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/common/news-page/page-header-section-bg-standard-edition-xl.png.adapt.320w.png)
Od premiery Unbound Vol. 6: Konfrontacja cały czas mamy na tapecie Audi, a to z okazji powrotu tej marki do cyfrowego świata Need For Speed.
Zapowiedzieliśmy już aktualizacje w grze, a nawet przedstawiliśmy naszą piątkę najlepszych tuningowanych Audi, które były prezentowane na stronie Speedhunters. Ale w tym tygodniu zabieramy was wszystkich z powrotem do szkoły… Szkoły quattro.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/audi-quattro-sport-speedhunters-jordan-butters-10.jpg.adapt.320w.jpg)
Niemal każde seryjne Audi produkowane w 2024 r. ma wersję quattro. Jednak jego początki sięgają lat 70. Inżynierowie Jörg Bensinger i Walter Treser są powszechnie uznawani za pionierów (i siłę napędową) tej technologii, która doczekała się światowego debiutu w samochodzie drogowym Ur-quattro z 1980 roku.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/050208aud.jpg.adapt.320w.jpg)
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/race-retro-rally-stage-2014-032.jpg.adapt.320w.jpg)
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/race-retro-rally-stage-2014-001.jpg.adapt.320w.jpg)
Później, gdy Audi zaczęło stosować ją w swoich samochodach rajdowych, począwszy od 1981 r., szybko stało się jasne, że ten rewolucyjny napęd na cztery koła zadomowi się na dobre w świecie sportów motorowych. Mało tego, że Audi zdobyło dwa mistrzostwa i wygrało 24 rajdy w latach 1981-86, to jeszcze od czasu Lancii 037 w 1983 roku żaden samochód z napędem na jedną oś nie wygrał mistrzostw WRC.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/a161174-large.jpg.adapt.320w.jpg)
Quattro jest być może najsłynniejszym napędem na cztery koła na świecie, ale nie był to wcale pierwszy tego typu układ napędowy. Wiele mu brakuje do tego miana. Pierwsze przykłady układów z napędem na cztery koła sięgają samych początków silników spalinowych; bracia Spijker z Holandii przecierali szlaki swoim modelem Spyker 60 H.P. już w 1902 r.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/a171042-large.jpg.adapt.320w.jpg)
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/211.jpg.adapt.320w.jpg)
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/img-0429.jpg.adapt.320w.jpg)
W kolejnych dekadach powstawały liczne odmiany napędu 4x4 z myślą o zastosowaniu wojskowym, jak i terenowym, w tym Jeep Willys i Land Rover Series 1. A co z „normalnymi” samochodami? Cóż, zarówno Jensen FF z 1966 r., jak i Subaru Leone z 1971 r., wykorzystywały napęd na cztery koła na długo przed tym, jak zrobiło to Audi. Ale to, co wyróżniało quattro, to sposób, w jaki napędzane były wszystkie cztery koła.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/img-0515.jpg.adapt.320w.jpg)
Zamiast ciężkiej, nieefektywnej skrzyni rozdzielczej do zasilania obu osi Audi opracowało lżejszy i mniejszy centralny mechanizm różnicowy doprowadzający moc do obu osi. Ponadto, przy zmniejszonej przyczepności, centralny mechanizm różnicowy można było zablokować za pomocą przełącznika próżniowego, dzięki czemu przednia i tylna przekładnia różnicowa obracały się z tą samą prędkością, bez wpadania w poślizg.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/08.jpg.adapt.320w.jpg)
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/au-827-l.jpg.adapt.320w.jpg)
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/au-828-l.jpg.adapt.320w.jpg)
Jednak prawdziwy przełom nastąpił w 1987 r., kiedy Audi wprowadziło samoblokujący się mechanizm różnicowy Torsen (od słów torque i sensing). W odróżnieniu od innych systemów pozwalał on na bieżąco rozdzielać moc pomiędzy osie w zależności od potrzeb – a więc zamiast dzielić moc 50:50, można było przesyłać na daną oś od 25 do 75% mocy dla zapewnienia optymalnej przyczepności. Tego rodzaju technologia wydaje się obecnie powszechna, ale jeśli cofniemy się o blisko cztery dekady, można zrozumieć, dlaczego quattro zyskało taką sławę, zarówno jeśli chodzi o samochody osobowe, jak i sporty motorowe.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/2021-audi-e-tron-gt-speedhunters-by-paddy-mcgrath-15.jpg.adapt.320w.jpg)
W 2024 r. quattro dostępne jest w wielu wariantach w zależności od modelu i przeznaczenia – niektóre są wam z pewnością znane, inne być może jeszcze nie. A zatem bierzcie długopisy i zeszyty, zaczynamy lekcję.
Początki: Kiedy to wszystko się zaczęło?
W 1976 roku Walter Treser został szefem działu zaawansowanych pojazdów specjalnych w Audi. Jednym z jego pierwszych zadań było nadzorowanie tajnych prac nad stworzeniem wyczynowego samochodu z napędem na cztery koła z polecenia dyrektora generalnego Ferdinanda Piëcha.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/a207048-large.jpg.adapt.320w.jpg)
Projekt nie miał nawet właściwej nazwy, a pierwszy prototypowy model znany był po prostu jako A1 (od angielskiej nazwy napędu na cztery koła – all-wheel drive). Co więcej, nikt poza Piëchem i inżynierami – w tym Treserem i Bensingerem – nie wiedział nic na jego temat. Zwłaszcza Volkswagen.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/a207065-large.jpg.adapt.320w.jpg)
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/a200749-large.jpg.adapt.320w.jpg)
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/06.jpg.adapt.320w.jpg)
Podobno szef działu rozwoju nadwozia w VW w rozmowie z Treserem w Ingolstadt pochwalił się świetnymi właściwościami jezdnymi ich terenowego modelu z napędem na cztery koła, VW Itlis. Po chwili rzucił od niechcenia uwagę o tym, jak dobrze byłoby, gdyby Itlis miał jeszcze więcej mocy, by mógł górować nad konkurencją.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/a202684-medium.jpg.adapt.320w.jpg)
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/a207057-large.jpg.adapt.320w.jpg)
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/a207056-large.jpg.adapt.320w.jpg)
Słysząc to, Treser wpadł na pomysł zastosowania napędu na cztery koła w sportowym samochodzie osobowym – coupé lub modelu dwuosobowym – o świetnych osiągach. Pomysł ten spodobał się także Piëchowi – i stał się podstawą do stworzenia pierwszego seryjnego modelu Audi z napędem na cztery koła. Ur-quattro. „Ur” oznacza „pierwotny”, zaś „quattro” to po włosku „cztery”.
quattro… czy Carat?
Jeśli zastanawiacie się, dlaczego quattro czasem jest pisane wielką, a czasem małą literą, odpowiedź jest (względnie) prosta. W odniesieniu do samochodu Ur-quattro stosowano zawsze pisownię przez wielkie „q” dla oznaczenia modelu, nawet jeśli na naklejkach na samochodzie nazwa pisana była małą literą. Z kolei w odniesieniu do napędu na cztery koła używany jest zawsze zapis małą literą.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/img-7684.jpg.adapt.320w.jpg)
Jednak to pierwsze Ur-quattro o mały włos nie zostało nazwane zupełnie inaczej. Zarząd Audi wolał nazwę Carat – skrót od Coupé-All-Wheel-Drive-Turbo – jednak ponieważ była ona już wykorzystana przez markę kobiecych perfum, zwyciężyła wcześniejsza propozycja Tresera (Audi quattro).
Przedstawiamy Torsen
Torsen brzmi trochę jak nazwisko kolejnego inżyniera Audi, ale w rzeczywistości określenie to pochodzi od słów „torque-sensing”, oznaczających wykrywanie momentu obrotowego. I to właśnie ta innowacja z 1987 r. była prawdziwą rewolucją, jeśli chodzi o sposób działania układów z napędem na cztery koła.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/audi-quattro-sport-speedhunters-jordan-butters-03422.jpg.adapt.320w.jpg)
W pierwszym Ur-quattro zastosowano otwarty centralny mechanizm różnicowy z możliwością ręcznego zablokowania go za pomocą przełącznika na desce rozdzielczej. Jednak w 1988 r. został on zastąpiony mechanizmem różnicowym Torsen (Typ 1), który umożliwiał automatyczne przekazywanie momentu obrotowego silnika na dowolną oś w zależności od tego, która potrzebuje większego momentu obrotowego.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/img-7685.jpg.adapt.320w.jpg)
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/img-7686.jpg.adapt.320w.jpg)
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/audi-quattro-sport-speedhunters-jordan-butters-00955.jpg.adapt.320w.jpg)
Domyślnie mechanizm dzielił moment obrotowy w proporcjach 50:50. Jednak w przypadku zmiany przyczepności do 80% dostępnego momentu obrotowego mogło być przekazywane na jedną z osi bez ingerencji kierowcy.
Rozwiązanie to miało jednak pewne ograniczenia. Podobnie jak w przypadku konwencjonalnej szpery, Torsen typu 1 jest ograniczony ilością momentu obrotowego, jaka może być przekazana na oś, co oznacza, że jeśli jedna oś nie ma przyczepności, druga również nie otrzyma zbyt wielkiego momentu obrotowego.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/img-7687.jpg.adapt.320w.jpg)
Aby temu zaradzić, Audi początkowo oferowało quattro drugiej generacji z ręczną blokadą tylnej przekładni różnicowej, ale późniejsze usprawnienia (oraz przejście na elektronicznie sterowane mechanizmy różnicowe) pozwalały monitorować poszczególne elementy w celu ograniczenia buksowania kół i przenosić moment obrotowego z koła o niskiej przyczepności poprzez dyferencjał Torsen na koła o wysokiej przyczepności.
A Haldex?
W przypadku wczesnych systemów quattro Audi stosowało podłużnie montowany silnik z centralnym mechanizmem różnicowym, aby zapewnić stały napęd na cztery koła z możliwością przenoszenia momentu obrotowego między osiami za pomocą centralnego dyferencjału Torsen.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/img-7688.jpg.adapt.320w.jpg)
A co z modelami Audi z napędem na przednie koła? Haldex to po prostu nazwa pierwszego producenta tego układu napędowego, który został zaprojektowany tak, aby zapewniać opcjonalny napęd na cztery koła w samochodach z napędem na przednią oś wyposażonych w poprzecznie montowane silniki. Przykładem są tutaj modele TT i S3 pierwszej generacji.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/img-7689.jpg.adapt.320w.jpg)
Aby zachować niewielkie wymiary, Haldex wykorzystuje sprzęgło wielopłytkowe na tylnym mechanizmie różnicowym (zamiast centralnego dyferencjału), aby napędzać tylne koła, kiedy jest taka potrzeba, a nie stale, jak we wcześniejszych modelach. Minusy? Ze względu na położenie sprzęgła i stały napęd na przednie koła wcześniejsze modele Haldex mogły przekazywać maksymalnie 50% dostępnego momentu obrotowego na tylną oś. Oznaczało to, że Haldex na ogół nie sprawiał wrażenia „prawdziwego” quattro w porównaniu z wcześniejszymi modelami, co Audi naprawiło później...
quattro ultra
Większość współczesnych modeli Audi napędzanych jest przez quattro ultra. Jest to (jak sama nazwa wskazuje) rozwiązanie łączące najlepsze cechy obu systemów: tradycyjne wykrywanie momentu obrotowego i możliwość korzystania z napędu na przednią oś bez związanych z tym minusów.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/img-7690.jpg.adapt.320w.jpg)
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/a160680-large.jpg.adapt.320w.jpg)
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/a160681-large.jpg.adapt.320w.jpg)
Dlaczego ktoś miałby chcieć korzystać głównie z napędu na przednią oś? Audi ustaliło, że przez 90% czasu jazdy nie jest potrzebne napędzanie wszystkich czterech kół. A każdy, kto widział wykres z siłomierza, wie, że napęd na cztery koła wymaga więcej mocy, co z kolei przekłada się na większe zużycie paliwa i mniejszą ogólną wydajność.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/q7150210-medium.jpg.adapt.320w.jpg)
Rozwiązanie? Wykorzystanie elektronicznie sterowanego sprzęgła na tylnej przekładni różnicowej (jak w przypadku Haldexu) oraz drugiego sprzęgła umieszczonego przy skrzyni biegów, co pozwala całkowicie odłączyć wał napędowy, zmniejszając, według Audi, zużycie paliwa o prawie 20%.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/img-7691.jpg.adapt.320w.jpg)
Ale na tym zabawa z quattro ultra się nie kończy. Jak wynika z danych uzyskanych z różnych czujników w samochodzie (w tym pozycji GPS i temperatury zewnętrznej) system quattro ultra może nawet przewidzieć, kiedy kierowca będzie potrzebował napędu na przednią oś, a kiedy na cztery koła, bez jakiejkolwiek interwencji z jego strony.
A co z Audi R8?
Jak dotąd mówiliśmy o quattro w silnikach poprzecznie i podłużnie montowanych. Ale jest też wyjątek: supersamochód R8 z centralnie montowanym silnikiem V10. Oczywiście ma on własną wersję układu, która wykorzystuje elektronicznie sterowane hydrauliczne sprzęgło wielopłytkowe.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/img-7692.jpg.adapt.320w.jpg)
Ze względu na ciężki silnik umieszczony z tyłu moment obrotowy w R8 jest podzielony domyślnie w proporcjach 85% na tył i 15% na przód. Jednak gdy zmienia się przyczepność lub warunki jazdy, elektryczna osiowa pompa tłokowa (która może wytworzyć nawet 40 barów ciśnienia w ciągu zaledwie kilku milisekund) dociska tarcze cierne w sprzęgle, umożliwiając ciągłe zmiany momentu obrotowego między przednią i tylną osią.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/img-7693.jpg.adapt.320w.jpg)
W wersjach R8 drugiej generacji pozwala to przenieść nawet 100% dostępnego momentu obrotowego na przednią lub tylną oś. Ale jeśli chcecie R8 z prawdziwym napędem na tylną oś, to odpowiedzią jest model R8 RWS, produkowany w latach 2017-2018 – lżejszy, szybszy i z napędem tylko na tylną oś.
Który model jest waszym ulubionym?
To mnóstwo informacji do przyswojenia w krótkim czasie, a i tak wiemy, że ledwie prześlizgnęliśmy się po temacie quattro i zaraz wytkniecie nam, co pominęliśmy. Ale to w końcu specjalność Audi. Ta technologia nie tylko pozwoliła zaistnieć firmie w latach 80., ale nadal wyróżnia ją w 2024 r., kiedy coraz więcej samochodów wyposażonych jest w napęd na cztery koła.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/goodwood-festival-of-speed-2014-spotlight-001.jpg.adapt.320w.jpg)
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/img-0459.jpg.adapt.320w.jpg)
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/img-0513.jpg.adapt.320w.jpg)
Oczywiście związany z tym prestiż przełożył się na różne wyjątkowe wersje quattro – od potężnego samochodu wyścigowego IMSA GTO po zwycięzcę Le Mans, R18 e-tron. Ale gdybyśmy mieli wybrać tylko jeden? Wybierzemy pięciocylindrowe i pięciodrzwiowe Audi RS2 Avant.
![](https://media.contentapi.ea.com/content/dam/ea/need-for-speed-unbound/news/common/quattro/img-0480.jpg.adapt.320w.jpg)
Szybkie kombi z początku lat 90. stworzone we współpracy z Porsche, które również wyposażone było w układ quattro. Nawet jak na dzisiejsze standardy jest wyjątkowo fajne – i szybkie. Daj nam znać w komentarzach, jaki jest twój faworyt.
Masz ochotę na więcej kultury samochodowej? Zajrzyj na stronę Speedhunters i obserwuj ich na Instagramie.